EVLER

GÜMÜŞHANE EVLERİ: Ana yapı malzemeleri taş, kerpiç, ahşaptır. Evlerin plan olarak arz ettikleri şema ortada bir avlu ve iki yana dizilmiş mekânlardan meydana gelmiştir. Evlerin alt katları ailelerin günlük ihtiyaçlarını karşıladıkları mutfak, banyo, tuvalet, kiler ve günlük yaşamın diğer mekânlarından oluşur. Üst katlar ve çatı katı ise yatak odası ve misafir odaları şeklinde düzenlenmiştir. Evlerin dış görünümü doğal peyzaja olağanüstü uyum sağlamaktadır. Günümüz mimarisine örnek olacak tip ve güzelliktedir.
SARI ÇİÇEK KÖY ODALARI: Gümüşhane Sarıçiçek Köyünde bulunan odalar şehir merkezine 27 km mesafededir. Odalar Hacı Ömer Ağa tarafından yaptırılmıştır. Köye gelen misafirlerin ağırlanması için yaptırılan odalar 200 yıllık tarihe sahiptir. Odalar ahşap işlemeleri, rengârenk boyamaları ile ilk günün tazeliği ve zarafeti ile halk sanatının gücünü yansıtmaktadır. Çekici işleme motifler, ahşap işlemeler birbirine çivisiz bir teknikle monte edilmiş, perde motifleri hatırlatan parçalı rokoko tarzında stilize yapraklardan ibaret bir ahşap süsleme kullanılmıştır. Yapıtlar rokoko ve Ampir üsluplar yanında yer alan klasik üsluplarda kullanılmış, Türk mimarisinin ender örneklerindendir.

TARİHİ KÖPRÜLER

TAŞ KÖPRÜ: Yapı, Torul İlçesi Zigana Köyü içerisindedir. Köprü eski Gümüşhane-Trabzon karayolu üzerindedir. Tek gözlü ve yuvarlak kemerli yapı Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restore edilmiştir.
Zigana’nın tarihe meydan okuyan, gelip geçen insanlara ve kervanlara yol gösteren, şimdilerde bile geçmişe inatla dimdik ayakta duran eski tarihi köprüsü yıllarca İpek yolu güzergâhında ticaret yapanların hizmetinde bulunmuş, ancak yeni yapılan betonarme köprü nedeniyle Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nce onarılarak turizme hizmet için emekliye ayrılmıştır.

TARİHİ AT NALI KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesi Zigana  Köyünden Zigana Turizm merkezine giden eski Gümüşhane-Trabzon Devlet Karayolu üzerindedir. Düzgün yontma taşla yapılan yuvarlak at nalı kemerin diğer kısımları düzgün moloz taşlarla tamamlanmıştır.

TARİHİ İPEK YOLU KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesi Zigana köyü sınırları içerisinde tarihi ipek yolu üzerindedir. Tek ve sivri kemerli yapının kemeri düzgün yontma taşla yapılmış olup, diğer kısımlar moloz taşla tamamlanmıştır.

BALCILAR MAH.( YAZILITAŞ) KÖPRÜSÜ: Yapı,13 metre uzunluğunda 3.70 metre genişliğinde 8.50 metre yüksekliğinde moloztaş örgülüdür. Günümüzde hala kullanılmaktadır.

GÜVEMLİ (HAVİYANA) KÖPRÜSÜ: Yapı, İlçenin 12 km. güneyinde bulunan Güvenli Köyündedir.10.20 metre uzunluğunda 2.85 metre genişliğinde ve 6 metre yüksekliğindedir. Düzgün yontma taşla yapılı tek kemeri vardır. Yan duvarları moloz taşla örgülüdür. Üzerinden ise beton köprü ile geçiş sağlanmaktadır.

SALİHBEY KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesi Merkez Çit Deresi üzerindedir. Tek sivri kemerlidir. Kemer düzgün yontma taşla, üzeri ve yan bağlantılar ise moloz taşla örülüdür.

SARIBABA KÖYÜ KÖPRÜSÜ: Yapı, Kürtün İlçesi Sarıbaba Köyündedir. Tek kemeri yontma taştan inşa edilen yapının diğer kısımları moloz taşla tamamlanmıştır. Köprünün bulunduğu dere üzerinde 9 adet daha tarihi kemer köprü mevcut iken, büyük bir sel felaketi sonucu hepsi yıkılmış geriye tek bu köprü kalmıştır. Bu köprü söz konusu sel felaketinde tahribe uğradığı halde ayakta kalmış ve köylüler tarafından onarılarak, korkulukları sonradan ilave edilmiştir.

KROM KÖPRÜSÜ: Yapı, Merkez Yağlıdere Köyü Krom Vadisindedir. Düzgün yontma taşla yapılmış olan yuvarlak kemerin benzerlerinden farkı çevresinin moloz taşlarla tamamlanmamış olmasıdır.

YAĞLIDERE (BAZBENT)KÖPRÜSÜ: Yapı, Merkez Yağlıdere Köyü vadisinde yer almaktadır. Tek ve geniş kemeri düzgün yontma taşla, diğer kısımları moloz taşlarla tamamlanmıştır. Korkulukları sonradan onarım sırasında yapılmıştır.

TOHUMOĞLU KÖPRÜSÜ: Gümüşhane-Erzurum yolunun Tohumoğlu kesimindedir. Selçuklu dönemi yapısı olduğu sanılmaktadır. İki gözlü hafif sivri kemerli bir köprüdür. Küçük taşlardan yapılmıştır. Gözlerindeki küçük nişlerin çinilerle süslü olduğu söylenmektedir. Ekim- 1575 Ferruh Zad Oğlu Halebi tarafından yaptırılmıştır.

KÖPRÜBAŞI KÖPRÜSÜ: İlçe Merkezinin kuzeyinde ve Gümüşhane-Trabzon yolu üzerindedir. Kesme taştan, özenli bir taş örgüsüyle yapılmıştır. Tek gözlü ve sivri kemerlidir. Kesme taştan korkulukları vardır. Yapı sağlam olup, günümüzde kullanılmaktadır.

HARŞİT KÖPRÜSÜ: Torul İlçe Merkezinde bulunan köprünün yapımı 1890’dır. 68.25 metre boyunda 6 metre genişliğinde 9.30 metre yüksekliğinde düzgün kesme taştan yapılmış, yuvarlak kemerli 3(üç) gözlü iki topuklu Dere yatağı içindedir. İki ayağı ve kenarlarındaki ayaklar üzerine kurulmuştur. Korkulukları kesme taştan yapılmıştır. Günümüzde hala kullanılmakta olup, bir araç geçişine uygun genişliği vardır. İlçe Merkezinin iki yakasını bir birine bağlayan tek köprüdür.

SANTA KÖPRÜSÜ: Yapı, Merkez Dumanlı Köyü sınırları içerisindedir. Çakallı Mahallesini Zurnacılı mahallesine bağlamaktadır. Tek gözlü yuvarlak kemeri düzgün yontma taşla, diğer kısımlar moloz taşla örülüdür.

KEMER KÖPRÜ: Merkez Dibekli Köyündedir. Tek Kemer gözlü olarak inşa edilmiştir. Kemer kısmı yuvarlak olup,moloztaş işçiliklidir.

ÇANAKÇI KÖYÜ KÖPRÜSÜ: Şiran İlçesi Çanakçı Köyü deresi üzerinde Çanakçı-Ören kale köyüne ulaşan yolun üzerine inşa edilmiştir. Yapı tek kemerli yüksekliği ve eni 5 metredir. Köprü sert kesme taşlardan yontularak yapılmış, üzerinde hicri 1424 tarihli Arapça yazılı bir yazı bulunmaktadır. Yapı halen kullanılmaktadır.

KANBERLİ KÖPRÜSÜ: Merkez Canca Mahallesindedir. Harşit Çayı üzerende yer alan köprü tek gözlü yontma taşlarla inşa edilmiştir. Osmanlılar döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Kısmi bir onarımdan geçirilen köprünün kitabesi yoktur.

SÜLEYMANİYE KÖPRÜSÜ: Eski Gümüşhane’de Camii Sağır Mahallesinde yuvarlak kemerli, tek gözlü, moloz ve kesme taştan yığma tekniğinde yapılmıştır. Korkuluğu ve yazıtı yoktur. Üzeri toprak olup, kemeri payanda ile desteklenmiştir.

İLECİK KÖPRÜSÜ: İlçe Merkezine 30 km. mesafededir. Yapı, İlecik Köyü Cizere deresi üzerinde tek gözlü, sivri kemerli 25.80 m. uzunluğunda 3.70 metre genişliğinde 8 metre yüksekliğindeki köprü Cenevizliler zamanında yapılmıştır.

GÜMÜŞKAYA(KODİLBAHÇE) KÖPRÜSÜ: Gümüşkaya Köyü yolu üzerindedir. Tek gözlü ve kesme taştan yapılmıştır. Hafif sivri kemerlidir. Günümüzde kullanılmaktadır.

YALINKAVAK KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesi Yalınkavak Köyü içerisindedir. Tek yuvarlak kemerli olan köprünün, kemer taşları düzgün yontma taşla diğer kısımları moloz taşla örgülüdür. Daha sonra üzerine beton köprü yapılmış olup, beton köprünün üzerinde ise korkuluklar yapılmıştır.

MAMATLI MAH.KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesi Uğurtaş Köyü Manatlı mahallesine giden yol üzerindedir. Ayakları iki ana kaya kütlesi üzerine oturtulmuştur. Düzgün yontma taşla yapılan kemerin diğer kısımları moloz taşla tamamlanmıştır.

ORTA MAH.KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesine 25 km. mesafede Gümüştuğ Köyü Orta Mahallesindedir. Tek Kemerli düzgün yontma taşlardan yapılı Yan duvarları moloz taşla örgülüdür. Üzerinden yeni yapılan bir beton köprüyle geçiş sağlanmıştır. Köprü 8.70 metre uzunluğunda ve 3 metre genişliğindedir.

KEMER KÖPRÜ: Yapı, Torul İlçesine 25 km. mesafede Gümüştuğ köyünün Baş Mahalle yerleşimindedir. Tek kemerli olan Köprünün Kemeri düzgün yontma taştan yan duvarları ise moloz taştan örülmüştür. Günümüzde halen kullanılmaktadır.

KEMER KÖPRÜ: Yapı, Torul İlçesi Dedeli Köyündedir. Sarp bir dere üzerinde ulaşımı sağlayan köprünün, kemeri düzgün yontma taşla, diğer kısımları moloz taşla yapılmıştır. Yapı sulama ve geçiş amaçlı olarak kullanılmıştır.

KOPUZ KÖYÜ KÖPRÜSÜ: Köyün Kuzeybatısında yer almaktadır.9.70 metre uzunluğunda 2.50 metre genişliğinde 2.90 metre yüksekliğinde tek gözlü, yuvarlak kemerli olup, Kemeri düzgün kesme taştan, yan duvarları ise moloztaştan örülmüştür.

YILDIZ KÖYÜ KÖPRÜSÜ: Yıldız Köyünde bulunan yapı, İlçenin 14 km. Güney batısındadır. Köyün hemen girişindeki yapı 26 metre uzunluğunda 3.85 metre genişliğinde ve 9 metre yüksekliğindedir. Sivri Kemerli, Kemer kısmı düzgün kesme taştan yapılmış, Yan bağlantı bölümleri ise, moloz taştan örülüdür. Güneydoğusu kısmen yıkık durumdadır.

SÖĞÜTAĞIL KÖYÜ KÖPRÜSÜ: Yapı, Merkez Söğütağıl köyü içindedir. Düzgün yontma taşla yapılan tek kemerli köprünün diğer kısımları moloz taşlarla tamamlanmıştır.

KEMER KÖPRÜSÜ: Yapı, Torul İlçesi Gülaçar köyü Esentepe mahallesindedir. Yuvarlak kemerli köprünün kemeri düzgün yontma taştan, diğer kısımları moloz taştan yapılmıştır. Sağlam vaziyette olup, günümüzde kullanılmaktadır.

MERYEMANA MAHALLESİ KÖPRÜSÜ: Yapı, Kürtün İlçesi yaylalı Köyü Meryemana Mahallesindedir. Tek Kemerli Köprü Yontma taşla inşa edilmiş, diğer kısımlar moloz taşla tamamlanmıştır. Meryemana Kilisesine ulaşımı sağlamak amacıyla yapılmıştır.

TAŞ KÖPRÜ: Yapı, Merkez Yağmurdere Köyü taş köprü mevkiindedir. Taş köprü Yaylası ve çevresi ismini bu Köprüden almaktadır. Köprü iki ana kaya kütlesi üzerine oturtulmuş olup, tek gözlü yuvarlak kemeri düzgün kesme taştan yapılmış, diğer kısımları ise moloz taşla tamamlanmıştır.

MERYEM ANA KÖPRÜSÜ: Büyükçit Köyü Vadisinde Çit deresi üzerinde Yaya amaçlı kullanımı için Meryem Ana manastır kilisesine ulaşım amacıyla yapılmıştır. Tek ve geniş gözlüdür.Hafif sivri kemerli küçük taşların ustalıklı dizilmesiyle inşa edilmiştir.Yapının yan duvarları ise moloz taşla örülmüştür.Günümüzde sağlam vaziyette, kullanılmaktadır.

KEMER KÖPRÜ: Çit Köyü Halilli mevkiinde olan yapı üzeri birer metre aralıklarla taş kaplamalıdır 27 metre uzunluğunda 11.40 metre yüksekliğinde ve 3.50 metre yüksekliğindedir. Sivri kemerli, tek gözlü olarak küçük taşlardan inşa edilmiştir. Meryem Ana Manastırına ulaşım maksadıyla ikinci bir köprü olarak inşa edilmiştir.

MESİRE YERLERİ

LİMNİ GÖLÜ:  (Soğuksu Orman içi Dinlenme Yeri)Torul İlçesi Zigana köyünde bulunan Limni krater gölü ve çevresi zengin flora ve faunaysa sahiptir. Özel klima özelliğine sahip havası, 200 ün üzerinde barındırdığı endemik bitki çeşidi ile sağlıklı, huzur verici, tatil ve kamp-karavan imkânı sunan, olağanüstü doğa güzelliği olan bir mekândır. Limni gölüne Gümüşhane’ ye 25 km. olan Torul İlçesine, Torul’dan 7 km. uzaklıkta Zigana Köyü’ne gidilerek ulaşılmaktadır.

TOMARA ŞELALESİ: Şelale Doğu Karadeniz Bölgesi Gümüşhane İli Şiran İlçesine 25 km mesafede bulunan Seydibaba Köyündedir. Tomara Şelalesi adeta kayaları patlatarak 15-20 m. genişliğinde bir alandan çıkarak yaklaşık 25-25 metre yükseklikten yatağına dökülmektedir. Şelale ve çevresinin zengin flora ile oluşturduğu uyumlu peyzajı görülmeye değer güzelliktedir. Şelale çevresinde yeme içme ve dinlenme öncü tesisleri bulunmaktadır.

KORUMA ALTINDAKİ ALANLAR

ARTABEL GÖLLERİ TABİAT ALANI: Gümüşhane ili Torul ilçesi Gülaçar Köyü’nden geçen Artabel Deresi çevresinde Yıldız gölleri, Beş göller, Karanlık göller gibi isimlerle anılan krater gölleri bulunmaktadır. Bu göller Gümüşhane il merkezine 60 km. uzaklıktadır. Bu bölge iki ayrı jeolojik zaman diliminde oluşan volkanik aktiviteye bağlı formasyonlarla kaplı olup, toplam 18 adet buzul/krater gölü bulunmaktadır. Bu göllerin başlıcaları Zigana Köyü yaylalarında Limni ve Kuzu gölleri, Yağmurdere sınırları içerisinde Şakir Göl, Kürtün Sarıbaba’da Karagöl, Dörtkonak Yaylasında Aygır Göl, Dipsiz Göl gelmektedir. Bu yöre Milli Parklar Kanununa göre Artabel Gölleri ve çevresinin 5859 hektarlık kesimi “Artabel Gölleri Tabiat Parkı” olarak ilan edilmiştir.Bunun yanı sıra bölge ormanlarında sarıçam ve köknar hakimdir. Endemik bitkiler de bulunmaktadır. Tabiat Parkı yaban hayatı bakımından zengindir. Bu parkta bozayı, kızıl keçi, yaban domuzu, kurt, çakal, tilki, gelincik, kaya sansarı, ağaç sansarı, porsuk, tavşan, tarla sincabı, köstebek, kör fare, cüce yarasa gibi memeli hayvanların yanı sıra kaz, yeşilbaş, atmaca, şahin, kartal, akbaba, kerkenez, doğan, keklik, bıldırcın, su tavuğu, çulluk, güvercin, ebabil, ibibik, toygar, kuyruksallayan, kuzgun, ispinoz gibi kuşlar yaşamaktadır. Ayrıca Artabel gölü ve çevresindeki diğer göller ile akarsularda alabalık ve yılanbalığı bulunmaktadır.
Saha içerisinde konaklama tesisi bulunmamaktadır.

ÖRÜMCEK ORMANLARI: Gümüşhane ilinin Kürtün ilçesi sınırları içerisinde bulunan Örümcek Ormanlarında Avrupa’nın en yüksek köknarları ile Türkiye’nin en uzun ladin ağaçları bulunmaktadır. Bunlardan köknarlar 61,50 metre, ladinler de 57,60 metreye ulaşmaktadırlar. Bu ağaçlardan bazıları koruma altına alınmış ve Anıt Ağaç olarak tescil edilmiştir.

Koruma altına alınan ağaçlardan bazılarının özellikleri:

Örümcek Ormanı Ladini (1)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 49.1 m. boy, 1.48. m.çap ve 4.65 m. çevre genişliğinde ladin ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Ladini (2)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 61.5 m. boy, 1.54. m.çap ve 4.85 m. çevre genişliğinde ladin ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Ladini (3)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 52.5 m. boy, 1.21. m.çap ve 3.81 m. çevre genişliğinde ladin ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Ladini (4)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 53.4 m. boy, 1.22. m.çap ve 3.83 m. çevre genişliğinde ladin ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Göknarı (1)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 54.5 m. boy, 1.18. m.çap ve 3.70 m. çevre genişliğinde göknar ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Göknarı (2)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 54 m. boy, 1.92. m.çap ve 6.05 m. çevre genişliğinde göknar ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Göknarı (3)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 57.6 m. boy, 1.76 m.çap ve 5.52 m. çevre genişliğinde göknar ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.1995

Örümcek Ormanı Göknarı (4)
Yeri: Gümüşhane
Özelliği: 400 yaşında, 58.5 m. boy, 1.80. m.çap ve 5.65 m. çevre genişliğinde göknar ağacı.
Tespit Tarihi: 11.10.199

GÜMÜŞHANE’DEKİ MAĞARALAR :

KARACA MAĞARASI :Bulunuşu: Mağara Jeoloji Mühendisi Şükrü ERÖZ ‘ün 1983-1990 yılları arasında yapmış olduğu çalışmalar ile turizme kazandırılmıştır.

Karaca Mağarası ile ilgili bilimsel çalışmalarda K.T.Ü.Jeoloji Mühendisliği bölümünden Prof. Dr. Remzi DİLEK ve ekibinin yoğun çabaları olmuştur.

Mağarada yapılan bilimsel çalışmalar sonucu Turizm Müdürlüğüne bildirilerek tescili yapılıp 1996 yılında turizme açılmıştır.

Bulunduğu Yer ve Ulaşım: Mağaralar bilindiği gibi insanlara ilk doğal barınaklık yapmış önemli mekânlardır. Bu nedenle uzun yıllar araştırmacıların dikkatlerini çekerek ayrıntılı araştırmaların yapılmasına neden olmuşlardır. Bunun yanında mağaralar içerisinde saklandığı gizli gizemin ve güzelliklerin keşif ve seyri insanlara ayrı bir huzur ve mutluluk vermektedir. Ayrıca mağaralar heyecan verici sporların yapılmasına, bağımsız bir bilim dalı olan (speleoloji) Mağara Bilimcilik dalının gelişmesine de olanak sağlamıştır. İlimiz Torul İlçesine bağlı Cebeli Köyü sınırları içerisinde barındırıldığı Karaca Mağarası şehir merkezine 17 km. mesafede, denizden 1550 m. Yükseklikte olan ve Gümüşhane Trabzon karayolunun yani ana güzergâhının 12. km.sinden kuzeye ayrılan 4 km.lik yolu takiben ulaşılır. Ana tur güzergâhından sonraki 4km.’lik yol çift şerit ve asfaltlanmış, tur otobüslerinin rahatça gittiği bir yoldur. Mağaranın bulunduğu yerde kır kahvesi, dinlenme tesisleri gibi ziyaretçilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılayacakları öncül tesisler mevcuttur.

Oluşumu: Karaca Mağarası damlataşı oluşumları bakından oldukça zengindir. Bu damlataşları çok çeşitli renk ve şekiller arz eder. Mağara içerisindeki sarkıtlar, dikitler, sütunlar, org desenli duvarlar, bayrak şekilleri ve perde damlataşları, mağara çiçekleri, mağara incileri, filkulakları, traverten havuzları, traverten basamakları, ayrıca mağara gülleri damlataşı havuzlardan çıkan küçük dikitlerin üzerinde oluşmuşlardır. Mağarada damlataşı havuzları büyük boyutlara ulaşmıştır. Özellikle mağaranın son bölümlerinde bu havuzların derinliği 1 m.yi bulmaktadır.Mağara içerisinde çok yoğun ve zengin olarak bulunan bu çeşitli damlataşı şekilleri ve oluşumlar yer altındaki gizemli ve uyumlu görünümlerinin seyri adeta insanları büyülemektedir.
Mağara içerisindeki beyazdan laciverte kadar çeşitli renklerdeki travertenlerin varlığı ise travertenleri oluşturan suyun içerisindeki demir ve magnezyum gibi erimiş mineral maddelerinin çok yoğun olduğunu göstermektedir.

Mağaranın Şekli: Mağara yatay yönde gelişme göstermiş, elipse benzeyen dört ayrı salonun birbirine birleşmesinden meydana gelmiştir. Bu salonlardan ikisi çatlak sistemlerinden sızan suların oluşturulduğu duvar damlataşları ile ikiye bölünmüş ve salon sayısı altıya çıkmıştır. Mağaranın girişi bir insan boyu yükseklikte başlayıp içeriye doğru gidildikçe bir huni şekilde genişlemektedir.
Karaca Mağarası’nı bir bütün olarak ele aldığımızda, giriş noktasından en uç noktaya 150 m. Uzunlukta olduğunu görürüz. Tavan yüksekliği ise ortalama 18 m. Dir.
Mağaranın toplam iç alanı ise 1500 m²‘dir.

AKÇAKALE MAĞARASI

Bulunuşu: Mağara Mart 1996’da Mustafa Levent tarafından bulunmuştur. Mağarada bu güne kadar yapılan bilimsel araştırmalar ve proje çalışmaları K.T.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Remzi DİLEK ve ekibince yürütülmektedir.

Ulaşım: Gümüşhane’nin doğusunda ve şehir merkezine yaklaşık 10 km. mesafede bulunan Akçakale Mağarası, merkeze bağlı Akçakale Köyünün Arsa mahallesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Gümüşhane – Bayburt karayolunun 4. km’ sinden Kuzeye dönülerek 6 km’ lik bir yol ile mağaraya ulaşılır

Şekli: Yaklaşık  18.500 m2’lik iç alana sahip olan mağara kalın katmanlı ve bol çatlaklı üst kratese kalkerlerinin yer altı suları tarafından  aşındırılması ile  meydana gelmiştir. Mağaranın ağzı deniz seviyesinden 1585 m. yüksekte yer almakta  ve içeriye doğru derinleşerek uç kısımdan 1490 metreye kadar  alçalmaktadır. Mağaranın uzunluğu 290 m.dir. Tavan yüksekliği ise bazı kesimlerde  40 m.yi geçmektedir. Mağara havalandırma zonunda (vados zon) yer almakta  ve düzenli bir akarsu  bulunmamaktadır. Buna karşılık dört ayrı yerde küçük gölcükler oluşmuş bulunmaktadır.

Oluşum: Mağaranın havası serin (17-20 derece ), nem değeri ise  nispeten yüksektir (%68.74) . Mağara Gelişim dönemi itibarı ile olgunluk dönemine ulaşmıştır. Mağarada sarkıt, dikit, mağara incisi, mağara çiçeği, flama, duvar travertenler gibi  eşsiz güzellikte damlataşları  bazı kesimlerde önemli yoğunluklara ulaşmaktadır. Bu nedenle önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. Mağaranın turizme kazandırılma çalışmaları hızla sürdürülmektedir.

ARILI MAĞARASI

Gümüşhane’nin batısında Arılı Köyünün sınırları içerisindir Köye 1km. uzaklıktadır. Mağaraya Torul’dan 30km  stabilize yolla ulaşılır.

Şekli: Dar bir girişi olan mağara, geniş  odacıklardan oluşmaktadır. Giriş kısmından sonra çok sayıda salon ve odacıklar bulunmaktadır. Tavan yüksekliği 10m.’yi bulmakla birlikte yer yer alçak salonlar da mevcuttur.

Oluşum: Beyazdan lacivert’ e kadar çeşitli renk tonlarının hakim olduğu sarkıt ve dikitler ilginç bir görünüm arz eder. Geniş ve dar sütunların oluştuğu mağarada, damlataşları oldukça güzel örneklerdendir.

İKİSU MAĞARASI

İkisu Mağarası Torul Gümüşhane Kara yolu üzerinde bulunan İkisu köyünün Bahçecik Mahallesi Üstündeki kayalık falez üzerindedir. Mağaraya Bahçecik Mahallesinden  bir saatlik bir yürüyüşle ulaşılabilir. Mağaranın ağzının 90 derecelik dik kaya yüzeyinde olması girişi zorlaştırmaktadır.

Şekli: Mağaraya giriş oldukça zordur. Girişteki geniş ve yüksek salonun tabanı küçükbaş hayvan gübresi ve en üstte kalın yarasa gübresi ile örtülüdür. Karaca Mağarasından daha büyük ve daha zengin oluşumlara sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Oluşum: İkisu Mağarası Harşit Çayının Kuzeyindeki dağların zirvelerini oluşturan kireçtaşı kayaları içinde gelişmiştir. Bu kireçtaşları Malm-alt Kretase yaşındadır. Oldukça saf ve  yer yer dolomitize olmuştur. Giriş salonundan sonraki bölümler mağaranın sonuna kadar dikit sarkıt ve sütunlarla süslüdür. Duvarlar ve tabanın büyük bir bölümü damlataşlarla kaplıdır. Bazı bölümlerde ise su ile dolu  damlataş havuzları vardır.

ARDIÇLI MAĞARASI

Ardıçlı Mağarası Merkez Dörene Köyü yakınındaki Loncunos Harabelerinin biraz yukarısında  üç bacak tepenin  kayalık dik yamacındadır. Mağaraya Dörene Köyüne gittikten sonra bir saatlik  yol yürüyerek ulaşılır.

Şekli: Mağaranın geniş ve yüksek bir girişi vardır. Bu kısımda yakın tarihte insanların barındığını gösteren kazı izleri vardır. Mağara orta bölümlerde çok daralmakta ve yarık şeklini almaktadır. Son bölümde 15 m. lik dik bir inişle geniş bir salona ulaşılır.

Oluşum: Mağaranın genelinde damlataşı oluşumları azdır. Mağaranın son kısımlarında duvarlar tamamen damlataşları ile kaplıdır. Ayrıca son bölümdeki salon sarkıt ve dikitlerle süslüdür.

ÜÇBACALI MAĞARA

Üçbacalı Mağara  Gümüşhane Şiran karayolunun üzerinde bulunan Karamustafa Köyü kuzeyinde yükselen dağlık alanın tepesindedir. Burası, ortalama yüksekliği 2100 m. olan bir platodur. Mağara, platonun 600 m. kuzeydoğusundadır.

Şekli: Üçbacalı  Mağara yatay ve dar bir girişten sonra, tavan çökmesi sonucu gelişmiş geniş bir dikey   girişe daha sahiptir. Dikey giriş 10 m. çapında ve 4 m. derinliğindedir. Bu dikey girişten sonra mağaranın tabanı kaya bloklarla kaplıdır. Daha sonra 10 ve14 no lu ölçüm noktaları arasında geniş fakat çok basık bir salon yer alır. Bu salonun tabanı toprak ve yarasa gübresi ile kaplıdır. Daha sonra mağara dar bir kanyon şeklinde devam eder. Tavan yüksekliği 10-19 m. civarındadır.

Oluşum: Acık gri ve oldukça saf kireçtaşlarının mağara oluşumlarına büyük etkisi olmuştur. Mağaranın orta bölümü ve son bölümü damlalaş oluşumları bakımından oldukça zengindir.  Mağaranın sonunda 10 m. uzunluğunda ve 1 m. derinliğinde bulunan göl mağaranın su varlığını göstermektedir. Bu gölden yağışlı havalarda aşağıya akan sular bol miktarda damlataşı oluşumlarına  neden olmaktadır.

ALTINTAŞ MAĞARASI

Gümaşhane’nin Köse ilçesi  Altıntaş ve Yenice Köyleri arasında mağara sırtı mevkiindedir. Bu iki köyü birbirine bağlayan araç yoldan 5 dakikalık bir yürüyüşle mağaraya ulaşılabilir.

Şekil: Toplam uzunluğu 295 metre olan mağaranın girişe göre en derin noktası 37 metredir. Yatay yönde gelişmiş mağaradır.

Oluşum: MağaraMalm-Alt Kretase yaşlı kireçtaşları içinde gelişmiştir. Bu kireçtaşları gri, bej renkli resifal karekterde massif görünümdedir. Çok kırıklı ve faylı olması nedeniyle yoğun bir şekilde karstlaşmıştır. Altındaş mağarasında bol miktarda sarkıt, dikit, sütun, çeşitli renk ve desende rengârenk damlataşı şekilleri çok motifli bir şekilde mağaranın içini süslemektedir.

İlde bulunan diğer mağaralar ise;

Kartalkaya Mağarası, K. Ardıçlı Mağarası, Kaban başı Mağarası, ArsaMağarası, Köprübaşı Mağarası, Ambela Mağarası, Taşbaşı Mağarası, Üstü açık Mağarası, Yaylım Mağarası, İnönü Mağarası, Geremezini Mağarası, Mamatlar Mağarası, Cingora Mağarası, Küçük Cingora Mağarası, Karşı Mağara, Köroğlu Mağarası, Kırkgöz Mağarası

SPORTİF ETKİNLİKLER

Gümüşhane, bol oksijen, gür ormanlar ve bu ormanlar arasında gizlenmiş gizemli yaylalara sahiptir. Bu yaylaların birçoğunda kamp ve karavan yapılma imkânı vardır. Zigana, Taşköprü, Kazıkbeli, Kadırga, Artabel, Erikbeli yaylalarında bu konudaki bütün imkânları sunmaya hazırdır. Bu yaylalar dağ yürüyüşü yapmaya elverişli parkurlara sahiptir.
Gümüşhane’ye 40 km mesafedeki Zigana Dağı kayak merkezinde, kışın kar kayağı, yazın çim kayağı yapılabilmektedir.

KUŞ GÖZLEM ALANI

Gümüşhane İlinin de sınırları içerisinde olduğu Doğu Karadeniz Dağları, Türkiye’de Avrasya Yüksek Dağlık ( Alpin ) biyomunu temsil etmesi dolayısıyla önemli kuş alanları statüsü kazanan tek alandır.

KAPLICALAR, İÇMELER VE ÖREN YERLERİ

Saranoy Madensuyu: Zigana köyü Saranoy yaylasının Büyük Düz mevkiindedir. Doğal madensuyu olarak içimi hoş olup, sağlıklı bir sudur. Mideye, bağırsaklara, böbreklere, hazımsızlığa ve prostat rahatsızlığına iyi geldiği söylenmektedir.

Libana İçmesi: Gümüşhane’ye bağlı Haşere Köyü’ndedir. Açıkta kaynar. Gazlı bir sudur. Taş düşürülmesinde etkilidir. Çok soğuk bir sudur içimi hoştur. Mide için çok iyi gelir.

ESKİ GÜMÜŞHANE: Harşit Irmağı’na dökülen, Musalla Deresi’nin yamaçlarında ve bugünkü kent merkezinin 4 km. güneybatısında bulunan ilk yerleşim yeridir. Zaha /Zanka daha sonra Argyropolis, Canca, Eskişehir adlarıyla bilinen yerleşimin ilk kuruluşuna ilişkin bilgiler kesin değildir. Yörede yaklaşık 35 kale kalıntısı bilinmektedir. Bunların Roma ya da Bizans dönemlerinde yapıldığı sanılmaktadır.

SATALA ANTİK KENTİ (SADAK): Kelkit ilçesinin 17 km. güneydoğusunda Sadak köyündedir. Yörede XV. Legio Apollinaris armalı tuğla parçaları bulunmasıyla, buranın antik Satala kenti olduğu kesinleşmiştir. Bizans tarihçisi Prokopius, kentin tepelerle çevrili bir ovada kurulduğunu, İmparator Iustinianus’un surları onarttığını bildirmektedir. Satala kenti, Roma Lejyon Kampı çevresinde kurulup, gelişmiş ve imparatorluk döneminde Latin kültür merkezi olmuştur. Satala Kalesi su kemerleri, tiyatro, agora ve diğer yapı kalıntıları kent ve çevresinde görülebilir durumdadırlar. Satala Kalesi’nin, Bizans İmparatoru Iustinianus tarafından onartıldığı bilinmektedir.

SANTA ANTİK KENTİ: Santa; Gümüşhane ili sınırları içinde bulunan Yeni Yayla mevki’indeki görülmesi gereken eski Rum köylerine verilmiş isimdir. Vadilerle birbirinden ayrılmış 3 ayrı yamaçta yer alan antik kentin ne zaman kurulduğu ise bilinmiyor. Orta çağ’da kurulduğu ile ilgili bir delil olmamasına rağmen, derebeyi anlaşmazlıkları süresince yarı müstakil bir Rum sığınağı olarak kullanıldığı ve bunun yanında 17. ve 18. yüzyıllarda nüfusunun arttığı biliniyor. Sekiz kilisesi vardır. Rum taş işçiliğinin güzel örneklerini oluşturan evlerden bugüne yaklaşık 300 tanesi kalmıştır. İki katlı evlerden merkez mahalle olan Piştoflu’dakilerin alt katı aynı zamanda mağaza olarak kullanılmıştır. Santa’da demircilik ve gümüşçülük önemli bir sanat olmuş, kiremitçilik, taşçılık, terzicilik yapılmış. Santa’da 8 kiliseden bugüne kadar 5’i gelebilmiş.
Santa Harabeleri 17. yy. beri dini, ticari ve kültürel önem taşıyan bir yerleşim yeridir. Santa Harabeleri bugünkü Dumanlı köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. 7 adet mahallesi vardır. Trabzon sahilinden 40km-Gümüşhane merkezden 80 km mesafededir. Her mahalle tümüyle taştan inşa edilmiş tek katlı konutlar, taş cepheli 1 veya 2 kilise, her sokak başında 1 çeşme vardır. Tarihi eserler yönünden zengin olan Santa doğal konumları itibariyle de yayla özelliği taşımaktadır.

GÜMÜŞHANE YAYLALARI

Unutulan geleneklerimizden biri de yayla göçleridir. Kültürümüzde köklü bir yere sahip olan yayla göçleri artık çok az yaşanır oldu. Geçmişte kulak, yaylak, mezra, oba diye adlandırılan yöre isimleri de unutuldu. İlimiz genelinde pek çok köyümüz yazın yaylaya, kışın köye dönerlerdi. Bunun için yayla kelimesinin türkülerimizde, destanlarımızda büyük yeri vardır.
Mayıs-Haziran aylarında köylü toplanarak yaylaya göç gününü kararlaştırır, bir hafta öncesinden göç hazırlıklarına başlanırdı. Göç gününün akşamında lüzumlu olacak kap kacak hazırlanır, denkler tutulur, sabahın erken saatlerinde köyde heyecanlı bir hareketlilik başlardı. Atini, katırını yükleyen, hayvanlarını önüne katan tutardı yaylanın yolunu. Yaşlısından çocuğuna varana kadar herkes bu günü büyük bir heyecanla beklerdi. 3-5 km’lik yayla yolculuğunda bayramlık elbiselerini giymiş, allı pullu genç kızların hep bir ağızdan söyledikleri türkülere, özene bezene süslenmiş ineklerin,koyunların, kuzuların zil sesleri eşlik ederdi. Bu, kışın sıkıcı günlerinden, kurtulan insanımızın doğa ile, sevgilisi ile kucaklaşması idi. Yani özleme yolculuktu. Şimdilerde göçlerin şekli de amacı da, yönü de değişiverdi. Artık umuda göçler başladı. Sonunda ayrılık var, hüzün var, gariplik var.
Yaylaya varıldı mı hayvanların selameti, tatsız olayların olmaması, insanların neşe ve mutluluk içinde olması, kısaca yaylanın bereketli olması için uğur getireceği inancı ile “Yayla anası” tarafından “Yayla bozulur”, şenlikler başlardı. Bir yandan kuzusunu arayan koyunların melemeleri, sevinçten böğüren boğalar, at kişnemeleri; bir de buna çobanın yanık kaval sesi karıştı mı insan kendini başka bir alemde zannederdi.

Sonbahar aylarında soğukların bastırmasıyla birlikte köylere dönüş için hazırlıklar başlar, bu defa bereket dolu yükler hazırlanırdı. Artık ne koyun, ne kuzu sesi kalırdı. O berrak yıldızlı gecede yayla sessizliğe bürünürdü. Yapılan yağlar, lorlar, peynirler yüklenir atlara, katırlara, köyün tozlu yollarında uzun bir konvoy oluştururdu. Böylece bir yayla mevsimi daha geçer, köye dönülürdü. İlki 1993 yılında düzenlenen ve her yıl Ağustos ayında tekrarlanan festivalde Gümüşhane’nin kendine özgü kuşburnu ve pestil ürünlerinin tanıtılması ve ilin ekonomisine canlılık kazandırılması yanında ilin kültürel ve turizm değerlerinin tanıtımı amaç edinilmiştir. Festival süresince halkın eğlenmesine ve dinlenmesine katkı sağlamak amacıyla yerel imkânlarla profesyonel sanatçılar getirtilerek şehir stadyumunda halka ücretsiz konser verilmekte, şehrin çeşitli yerlerinde folklor gösterileri sunulmaktadır. Bütün bunların yanında program süresince festivale iştirak edenlere yine ücretsiz olarak tarihi ve turistik değerlerimiz gezdirilmektedir.

Karadeniz ili  olurda yaylası olmaz mı, Karadeniz’in en çok yaylası olan illerinden birisidir Gümüşhane.

YAYLALAR

Akçakale Yaylası , Aksu Yaylası, Alıçlı Yaylası, Avşarbeyli Yaylası, Alemdar Yaylası, Boyluca Sıladaş Yaylası, Çaltılı Yaylası, Işıkdere Yaylası, Tokluca Yaylası, Dörtkonak Yaylası, Gökçepınar Yaylası, Gözeler Yaylası, Harmancık Yaylası, Midi Yaylası, Hatipli Yaylası, Kavaklık Yaylası, Kurtoğlu Yaylas, Alaçayır Yaylası, Çamlık Yaylası, Lıvağa Yaylası, Övündü Yaylası, Süngür Yaylası, Petekkaya Yaylası, Tekke Yaylası, Üçkol Yaylası, Bulutyayla Yaylası, Kayaüstü Yaylası, Maden Yaylası, Mahara Yaylası, Sultanmurat Yaylası, Yaydemir Yaylası, Aptaldere Yaylası, Ayliya Yaylası, Yeniyol Yaylası, Avzana Yaylası, Y. Alıçlı Yaylası, Akgedik Yaylası, Arzular Yaylası, Ballıca Yaylası, Beyçam Yaylası, Dölek Yaylası, Duymadık Yaylası, Erdemler Yaylası, Gökdere Yaylası, Kabaköy Yaylası, Kaletaş Yaylası, Kocayokuş Yaylası, Pehlivantaş Yaylası, Söğütağıl Yaylası, Sarıçiçek Yaylası, Süngübayır Yaylası, Tandırlık Yaylası, Ferhatağa Yaylası, Yayladere Yaylası, Yenice Yaylası, Yitirmez Yaylası, Yağmurdere Yaylası, Kızılkaya Yaylası, Balahor Yaylası, Kıran Yaylası, Aş. Yuvalı Yaylası, Ayranlı Yaylası, Kaletaş Yaylası, Zugi Yaylası, Bandırlık Yaylası, Gavuryurdu Yaylası, Kızıltaş Yaylası, Salarut Yaylası, Bogalı Yaylası, Arpalı Yaylası, Eğrisu Yaylası, Konak Yaylası, Kurugöl Yaylası, Küçük Yaylası, Irmakbaşı Yaylası, Sıcakırmak Yaylası, Uzuntaş Yaylası, Dumanlı – Karahava Yaylası, Sarıtaş Yaylası, Sıcanyurdu Yaylası, Esenler Yaylası, Güngören Yaylası, Hamzaağa Yaylası, İsmail Ağa Yaylası, Limonsuyu Yaylası, İncesu Yaylası, Kayabaşı Yaylası, Örenler Yaylası, Şaphane Yaylası, Yapraklı Yaylası, Yılanlı Yaylası, Yuvalı Yaylası, Aktaş – Kanyaş Yaylası, Aktaş – Yaraş Yaylası, Arpacık Yaylası, Erizcek Yaylası, Aksu Yaylası, Barak Yaylası, Beytarla Yaylası, Derindere Yaylası, Tuzluyurt Yaylası, İbrahimalan Yaylası, Kabaktepe Yaylası, Körükalan Yaylası, Kuzugölü Yaylası, Patırtıyurdu Yaylası, Akbaba Yaylası, Çakırdüzü Yaylası, Güvende Yaylası, Çatak Yaylası, Çakmakkaya Yaylası Çayırağzı Yaylası, Melekgözü Yaylası, Paçacı Yaylası, Mürsel Yaylası, Alacapazar Yaylası, Kuşluk Yaylası, Alan Yaylası, Arpaköy Yaylası, Çakal Yaylası, Çatma Yaylası, Arpaköy Yaylası, Kadıcık Yaylası, Kadırga Yaylası, Karaçukur Yaylası, Kazmaköy Yaylası, Konacık Yaylası, Küçükköy Yaylası, Erikbeli Yaylası, Geriş Yaylası, Oğuz Yaylası, Şehmelik Yaylası, Gavur Yaylası, Akçababa Yaylası, Aliştra Yaylası, Çekümce Yaylası, Gölceğiz Yaylası, Kazıkbeli Yaylası, Ceğel Yaylası, Gölceğiz Yaylası, Çamtarla Yaylası, Çatalkaya Yaylası, Çetlice Yaylası, İnciçayırı Yaylası, Kabayaylak Yaylası, Kirazalan Yaylası, Kızılali Yaylası, Tohdamır Yaylası, Sulucu Yaylası, Suluçukur Yaylası, Kuşalan Yaylası, Mevlüce Yaylası, Denditepe Yaylası, Sadi Yaylası, Alatepe Yaylası, Derintepe Yaylası, Gölünü Yaylası, Taşındıbı Yaylası, Türkmeneli Yaylası, Yılanlı Yaylası, Demircikaya Yaylası, Eğrikar Yaylası, Karaboya Yaylası, Külek Yaylası, Alitaş Yaylası, Avgos Yaylası, İrişki Yaylası, Arılı Yaylası, Görükse Yaylası, Değirmentaş Yaylası, Aydınlar Yaylası, Bahçelik Yaylası, Aktaş Yaylası, Budak Yaylası, B. Çit Yaylası, Meryemana Yaylası, Çiçekli Yaylası, Balkaya Yaylası, Teknecik Yaylası, Dedeli Yaylası, Aksu Yaylası, Düz Yaylası, Karagöl Yaylası, Köklü Yaylası Ramadanlı Yaylası, Deregözü Yaylası, Gümüştuğ Yaylası, Kıran Yaylası, Demirciköy Yaylası, Orta Yaylası, Harmancık Yaylası, Keşke Yaylası, Deveçimeni Yaylası, Soronay Yaylas, Zigana Yaylası, Kirazlık Yaylası, Çamurlar Yaylası, Ocaklı Yaylası, Karadağ Yaylası, Üçbaba Yaylası, Olukman Yaylası, K. Çift Yaylası, Tokçam Yaylası, Zavara Yaylası, Uğurtaşı Yaylası, Yalınkavak Yaylası, Adisa Yaylası, Kızılüzüm Yaylası Minürlü Yaylası, Ağıl Yaylası, Kuzuçimeni Yaylası, A. Özlüce Yaylası, Aşut Yaylası, Ağalık Yaylası, A. Bezendi Yaylası, Melekoğlu Yaylası, Eskiköy Yaylası, Topuzu Yaylası, Ovacık Yaylası, Çimenli Yaylası, Devekorusu Yaylası, Eskikadı Yaylası, Eymür Yaylası, Gerdekhisar Yaylası, Güzyurdu Yaylası, Gümüşgöze Yaylası, Gürleyik Yaylası, Hatunun Yaylası, Kılıçlı Yaylası, Sırataşlar Yaylası, Kızılca Yaylası, Kömür Yaylası, Mahmatlı Yaylası, Öğütlü Yaylası, Ehliyurt Yaylası, Özen Yaylası, Sarışeyh Yaylası, Söğütlü Yaylası, Başyurt Yaylası, Sütveren Yaylası, Şen Yaylası, Tütenli Yaylası, Ünlüpınar Yaylası, Eylence Yaylası, Yeniyol Yaylası, Akbulak Yaylası, Aksaray Yaylası, Alacahan Yaylası, Alıç Yaylası, Balıkhisar Yaylası, Başköy Yaylası, Beydere Yaylası, Boğazyayla Yaylası, Çağıl Yaylası, Çambaşı Yaylası, Çanakçı Yaylası, Karışık Yaylası, Erenkaya Yaylası, Evren Yaylası, Günyüzü Yaylası, İncedere Yaylası, İnözü Yaylası, Karaşayh Yaylası, Kırıntı Yaylası, Konaklı Yaylası, Ozanca Yaylası, Sadık Yaylası, Söğütalan Yaylası, Telme Yaylası, Tepedam Yaylası, Yeniköy Yaylası, Sifon Yaylası, Yeniköy Yaylası, Yolbilen Yaylası

BUNLARI YAPMADAN GÜMÜŞHANE’DEN DÖNME

• Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında yayla şenliklerinin heyecanını yaşamadan,
• Taşköprü Yaylası’nda öğle yemeği yemeden,
• Santa Harabelerinde binlerce yıllık tarihi koklamadan,
• Zigana Dağı Kayak Evinde konaklamadan, Limni gölünde ızgara mangal keyfine varmadan,
• Trabzon-Gümüşhane Karayolu ana tur güzergâhı üzerindeki yeme içme tesislerinde alabalık ve yöresel yemekleri tatmadan,
• Güzellik iksiri kuşburnu ürünlerini, pestil ve kömeyi, ceviz içi gibi çerezleri almadan,
• Kelkit’ten zilli kilimi, Torul ve Kürtün’den Hereke tipi ipek ve yün halıları, ağaç işleri ürünlerini, Gümüşhane hatırası Gümüş işleme çeşitlerini almadan,
• Doğal kan deposu dut pekmezini, Şiran Süt fabrikasında üretilen Gümüşhane kaşarını, El örgüsü kışlık yün çoraplarını almadan,
• Tomara Şelalesini, Çakırkaya Taş Kilisesini, Kelkit Sadak (Satala ) Antik Kenti, Çakırgöl, İmera Manastırını, Kazıkbeli Anıt Ağaçları ve Milli Parkı (faunasını) görmeden…

Hazırlayan: Hamza Üstün